ΟΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑ του ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΝΙΚΑ

Του Νίκου Καρανίκα 

Η επανάσταση που συντελείται τα τελευταία χρόνια με τους νεο-φιλελεύθερους στο τιμόνι των αλλαγών, έχει αρχίσει να δημιουργεί ένα νέο τοπίο. Στο κέντρο των αλλαγών η κοινωνία. Επιχείρημα τους το φορτωμένο κράτος που τρώει το πρωτογενές πλεόνασμα και αφορμή το κάθε τι, άρα και η οικονομική κρίση.

Για να δούμε τι είναι αυτοί οι νεο-φιλελεύθεροι που κόπτονται για την αγορά και θέλουν να εξυγιάνουν το κράτος και την πολιτεία από τον θόρυβο του συλλογικού βίου.
Μέσα στην δεύτερη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα, στην Γερμανία μια ομάδα γύρω από ένα περιοδικό – Όρτνο το λέγανε ( δεν θυμάμαι τι σημαίνει ) – έγραψε το δικό της μανιφέστο και ευαγγελίζονταν την ευημερία του ατόμου. 

Είπαν ότι υπάρχει μόνο το άτομο και αυτό ως επιχείρηση, ενώ καλύτερη επιχείρηση είναι η οικογένεια και δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε οι μεγαλοεπιχειρηματίες, ότι πρέπει να λογίζουμε την επιχείρηση- τους ως οικογένεια-μας.

 Είναι προφανές ότι και αυτή η ‘οικογένεια’ είναι πατριαρχική, συσσωρευτική.
Ο Χάγιακ από την Αυστρία, αν και με αίσθημα ήττας και με συνείδηση του πόσο λίγοι ήταν σ’όλη την Ευρώπη -την δεκαετία του ’40, το λέει καθαρά ότι πρέπει να τελειώνουμε με την μάνα κολεκτίβα που είναι το κράτος και κάθε κολεκτίβα, ή συλλογική διαχείριση. 

Ενώ στην σχολή του Σικάγου λένε ότι μαζί με αυτές τις μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν και κάποιες ακόμα πιο ριζοσπαστικές και να θεωρηθεί πλέον ως οικονομική μονάδα και εμπόριο κάθε τι, όπως το νερό, η παραλία, η αγριάδα, τα βότανα, οι ελεύθεροι χώροι, τα σκουπίδια, μια θεομηνία, η ζωή και ο θάνατος.
Όλα αυτά όχι ως φυσική ροή, ούτε ως κάτι που πηγάζουν από την κοινωνική ανάγκη, αλλά ενάντια σ αυτήν και με όπλο τις κυβερνήσεις που επηρεάζουν. 

Μεταρρυθμίσεις στο θεσμικό πλαίσιο, στις συμφωνίες που προέκυψαν πριν δεκαετίες από τους κοινωνικούς αγώνες, όπως και στο νομικό δίκαιο και την χειραγώγηση του από νέους κώδικες συμπεριφοράς με άξονα την εμπορική αξία και πάνω απ’ όλα τον ανταγωνισμό ανάγοντάς τον σε αξία, αφού αυτό που την γεννά είναι η εμπορική αξία του ιδιωτικού αγαθού και συμφέροντος. 

Ο ανταγωνισμός ως αποτέλεσμα και όχι ως αξία από μόνος του.
Κοινό αγαθό ή ιδιωτικό, αυτό το ζήτημα μας βάζουν, αυτή είναι η βασική διαχώριση που θέλουν να τελειώνουν μαζί της και το παλεύουν χρόνια δίχως κολλήματα. 

Τα κοινά αγαθά, τα βασικά αγαθά, οι υπηρεσίες πρόνοιας απαιτούν την συνεργασία, την δημοκρατία, τη συλλογική διαχείριση και να είναι ελεύθερη η πρόσβαση τους για όλο τον κόσμο και αυτό σημαίνει παραγωγή αισθημάτων όπως αυτό της ασφάλειας και της ευημερίας. 

Το ιδιωτικό αγαθό είναι εμπόρευμα, κτήση, έχει την σπανιότητα μέσα του, γίνεται ζωτική του αξία ο ανταγωνισμός, τον παράγει ως αποτέλεσμα και παράγει αισθήματα άγχους και αγωνίας για τους μη έχοντες και υπεροψία, αλαζονεία για τους κατέχοντες.
Οι νεοφιλελεύθεροι δεν έχουν πρόβλημα με την ελευθερία, όμως ως αξία την αναγνωρίζουν για την κίνηση των εμπορευμάτων, τα άτομα της αγοράς, για την κοινωνία της αγοράς που πρέπει να είναι ελεύθερη. 

Η ελευθερία είναι η αξία της κίνησης του εμπορεύματος που θέλει υποκείμενα που παράγουν και καταναλώνουν δίχως να φοβούνται τις συνεργασίες γιατί και αυτές θα διαμορφώνονται από την δυναμική του κέρδους, της νέας ταυτότητας του αγαθού ως εμπορική αξία και φετιχισμός, αλλοτρίωση. 

Τελειώνοντας με τα κοινά αγαθά, η ελευθερία αποκτάει άλλο νόημα.
Το ίδιο και με την ισότητα αλλά ως πρόσβαση στην πληροφορία για την οικονομική αξία των εμπορευμάτων. Η αλληλεγγύη δεν χρειάζεται γιατί υπάρχει η δυνατότητα μίσθωσης και εξαγοράς κάθε υπηρεσίας και αγαθού.
Η δημοκρατία κάνει θόρυβο, είναι βαρίδι χρονοβόρο που κοστίζει και αφού δεν χρειάζονται κοινά αγαθά και κοινότητα παραγωγών τότε το αόρατο χέρι της αγοράς κανονίζει να απαντάει στα ερωτήματα των καταναλωτών.
Δίχως κοινά αγαθά όμως δεν νοείται δημοκρατία αλλά αγορά που κάνει πολιτεία, με κανόνες συμπεριφοράς που τις καθορίζει το ιδιωτικό συμφέρον γύρω από τον ανταγωνισμό και την εμπορική αξία όλων των αγαθών και των υπηρεσιών.
Δεν είναι αμοραλισμός η επίθεση στα κοινά αγαθά ούτε η ιδιωτικοποίηση τους, είναι η ηθική του ‘ατόμου επιχείρηση’ που γαντζώνεται από τον ανταγωνισμό και γιαυτό θα κανιβαλίζει και θα δημιουργεί τις πόλεις με τα ζόμπι που τρέφονται από τα σκουπίδια μιας υγιούς μειοψηφίας. Οι φιλελεύθεροι-νεο δεν είναι ανήθικοι, απλά δεν είναι με την ηθική, δεν έχουν πρόβλημα με το ανήθικο και το ηθικό και διαμορφώνουν συνείδηση μέσα από την αγορά που απαιτεί κέρδος.

Η σύγκρουση έφτασε στο σημείο που οι αξίες της ισότητας και της αμοιβαιότητας γίνανε εμπόδια για την έφοδο του εμπορεύματος στην πολυτάραχη ζωή.
Δεν έχουν ένα σχέδιο αλλά σκοπό και αυτός είναι η εμπορική κοινωνία των ιδιωτών. 

Το σχέδιο τους κάθε φορά αλλάζει και ακολουθεί την δυναμική της κατάστασης, ενώ οι συμμαχίες τους είναι με γνώμονα τον σκοπό παρασύροντας τις κοινωνικές σχέσεις, αδιαφορώντας για το ότι ο πλανήτης μας είναι πεπερασμένος όχι μόνο ως πλούτος παραγωγικός και ορυκτός αλλά και ως δυνατότητα να αποθηκεύει και να αφομοιώνει τα απόβλητα που δημιουργεί αυτό το σύστημα. 

Τα υλικά αγαθά (tv, καναπές…) και τα βασικά -κοινά αγαθά ( ,τροφή, νερό, στέγη, παραλία,υγεία…) τα αντιμετωπίζουν ως έναν ιστό καινοτομιών για την ενθάρρυνση και τον ενθουσιασμό της κατανάλωσης και όχι ως μέρος της ευημερίας γιαυτό και η ανάπτυξη είναι δόγμα και μονόδρομος που κουράζει την ψυχή αντί να την ικανοποιήσει και καταστρέφει την γη, τον πλανήτη μας.
Αυτό είναι το ‘σχέδιο’ και είναι αυτό που δημιουργεί το πεδίο σύγκρουσης και αντιπαράθεσης, τα ερωτήματα στις αντιφάσεις, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις.

 Όταν λέει η αριστερά, να ‘πληρώσουν οι πλούσιοι’ και ‘αποκατάσταση των αδικιών’ απαντάει στο πεδίο της οικονομίας των χρεών και της αναδιανομής του πλούτου που έχει παραχθεί και σωστά πράττει γιατί αυτό συμβάλει στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη. Όταν υπερασπίζεται τα κοινά αγαθά, τότε υπερασπίζεται το περιεχόμενο του μέλλοντος, το αύριο της κοινωνίας και αυτά συμβάλλουν για την ατομική και κοινωνική ευημερία.
Αυτήν την μάχη θα δώσει ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτή η μάχη θα δοθεί μαζί με τον λαό γιατί ξέρει ότι πολιτικά σωστό σημαίνει η δημοκρατία να ταιριάζει με την αγάπη για το κοινό καλό και αυτή η σχέση αφήνει το ηθικό αποτύπωμά της . 

Αυτό είναι το σημείο που θα κριθεί η μάχη με τους φιλελεύθερους, -νεοφιλελεύθερους, αυτό είναι το πεδίο που δεν μπορεί να συνυπάρξουν όχι μόνο οι κλασικοί φιλελεύθεροι θεωρητικοί αλλά και πολιτικοί όπως ο Ρ. Ρέιγκαν, η Θάτσερ, η Μέρκελ και οι έμμισθοι σύμβουλοι των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και υπάλληλοι της Παγκόσμιας τράπεζας, του ΔΝΤ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Δεν μπορούν να συνυπάρχουν οι Φιλελεύθεροι της συσσώρευσης πλούτου και η δημοκρατική κοινωνία. Το λένε στα μανιφέστα τους : υπάρχει μόνο το άτομο και αυτό νοείται ως επιχείρηση και καλύτερη επιχείρηση είναι η οικογένεια. Ούτε κοινωνία , ούτε κοινά αγαθά. Μόνο εμπόρευμα και αγορά.
Λοιπόν εδώ είναι η αντιπαράθεση και εδώ η Αριστερά μπορεί να κάνει με τον λαό την πολιτική ανατροπή και με το πλεονέκτημα των ευγενών κινήτρων που είναι και η ηθική της, να συν διαμορφώσει μια νέα κοινωνική συμφωνία.
Το πλεονέκτημα της ηθικής στην αριστερά είναι το όπλο της αριστεράς. 

Οι φιλελεύθεροι δεν έχουν πρόβλημα με την προσβολή της αξιοπρέπειας, ούτε θέλουν τα αισθήματα να παράγουν πολιτική. Εμείς όμως δεν είμαστε αμοραλιστές, με τον ίδιο τρόπο που δεν πρέπει να είμαστε ηθικολόγοι και δημαγωγοί, αλλά έχουμε την ηθική μας και η αξιοπρέπεια είναι η ηθική της χειραφέτησης.

Εμείς ως κοινωνία μπορούμε να ζήσουμε με αγορά και αυτή θα είναι των ελεύθερων συνεργαζόμενων παραγωγών που θέλουν να συμβάλουν στην κοινωνική και ατομική ευημερία έχοντας βάλει όρια την κοινωνική δικαιοσύνη και την οικολογική ισορροπία γιατί ο πλανήτης μας είναι πεπερασμένος. 

Η δημοκρατική διαχείριση των κοινών αγαθών και η κοινωνική δικαιοσύνη μπορούν να εγγυηθούν μιας αγοράς που δεν θα κανιβαλίζει και από την άλλη η δυσκαμψία των κοινών και ο θόρυβος της γραφειοκρατίας θα πάψει καθώς η δημοκρατία τραβιέται στα όρια και εμπλουτίζεται από την νέα δυναμική της δικτύωσης και επικοινωνίας όλων καθώς αποκτούν πρόσβαση ελεύθερα και αμοιβαία στα κοινά αγαθά.
Να πορευτούμε κάνοντας την αγορά μια ωραία υπόθεση της κοινωνίας των παραγωγών που νοιάζεται για την ευημερία και να αντιμετωπίσουμε την εργασία ως μια δυνατότητα για ζωτική δραστηριότητα σε μια διαρκή μάχη αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου.